کد مطلب:46863 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » قرآن

آيهء 73تا 75از سورهء بني اسرائيل فرمود: . شأن نزول آن چيست ؟ آيامنظور غرانيق نيست ؟ آيا غرانيق صحّت دارد؟ ماجراي كاملش چيست ؟

در شأن نزول آيات فوق آمده است : قريش به پيامبر6گفتند: ما نمي گذاريم استلام حجرالاسودكني مگر اين كه مانع بت هاي ما نشوي و به خدايان ما اهانت نكني . پيامبر پيش خود فكر كرد من قلباً با بت ها مخالفم ,ولي به آن ها بد نمي گويم تا بگذارند استلام حجر كنم . اين آيات نازل شد.

شأن نزول ديگر: قريش به پيامبر گفتند: از دشنام دادن به بتن ها دست بردار و اين پا برهنه ها را از دور خود دوركن تا ما با تو مجالست كنيم . پيامبر چون علاقه داشت آنان ايمان بيآورند, در دل اظهار تمايل كرد. اين آيات نازل شد.

شأن نزول سوم : گروهي از طائفهء ثقيف گفتند: اين محمد! با تو بيعت مي كنيم , به شرطي كه تا يك سال بت لات رابپرستيم و بت ها را نشكنيم و نماز نخوانيم و بعد از يك سال ايمان مي آوريم . اين آيات نازل شد.(1)

از شأن نزول هايي كه ذكر شد, معلوم مي شود, اين آيات در مورد غرانيق نبوده است .

امّا افسانهء غرانيق :

در بعضي از تواريخ اهل سنّت مانند تاريخ طبري دربارهء داستان غرانيق اين طور آمده است : سران قريش مانند و و با پيامبر ملاقات كردند و درخواست كردند كه براي رفع اختلافات طرفين خدايان يكديگر را بپذيرند. در چنين موقعي سورهء كافرون نازل شد كه در پاسخ آنان چنين بگويد: .

مع الوصف پيامبر مايل بود كه با قوم خود كنار بيآيد و با خود مي گفت : اي كاش دستوري نازل مي گرديد كه فاصلهء قبيله خود را از هم كمتر مي ساخت . روزي در كنار كعبه با صداي دلنشين خود سورهء والنجم را مي خواند.هنگامي كه به اين دو آيه رسيد: ناگهان شيطان بر زبان او اين دو جمله را جاري ساخت : . سپس بقيهء آيات سورهء نجم را خواند. هنگامي كه به آيهء سجده رسيد, خود پيامبر و تمام حضار أعمّ از مسلمان و مشرك در برابر بت ها سجده كردند. غلغله و شادي در ميان حاضران در مسجد به وجود آمد و مشركان گفتند كه : محمّد خدايان ما را به نيكي ياد كردده است .

خبر صلح محمد با قريش به گوش مهاجران مسلمان كه به حبشه رفته بودند رسيد. گروهي از آنان به مكّه برگشتند, ولي پس از بازگشت ديدند وضعيّن همان گونهء سابق است و پيامبر با مشركان درگير است و با آنان صلحي صورت نگرفته است .(2)

غرانيق به معناي مرغان زيبا يا جوان و خوشرو است .

اين خلاصهء داستان غرانيق بود كه ذكر شد, ولي با اندك تأملي معلوم مي شود كه اين داستان از پايه بي اساس است , زيرا در همين سورهء نجم مي فرمايد: . حال با توجه به اين آيه چطور مي توان پذيرفت كه شيطان در دل و فكر پيامبر تصرف كرده است , به اضافهء اين كه پيامبر از خطا و لغزش مصون و محفوظ بود, مخصوصاًدر تحمل وحي و القاي وحي اشتباه نمي كرد. ثانياً جملهء هيج مناسبتي باآيات قبل و بعد ندارد, بلكه با آن ها منافات دارد. ثالثاً از نظر ادبي و لغوي كلمهء غرانيق دربارهء خدايان به كار نرفته ,بلكه به معناي مرغ آبي يا جوان سفيد و زيبا است و هيچ يك از اين معاني با معناي بت ها و خدايان سازگار نيست .(3)

مهم ترين مدرك و منبع افسانهء غرانيق تاريخ طبري است .(4) از ديدگاه محققان , طبري به اسرائيليّات و مسامحه

نسبت به نقل روايات مجهول توجه خاصي دارد. ايشان در بعضي از مطالب تاريخي خود از افرادي مانند و و و نقل مي كند. از اينان معظم اسرائيليات و خباراهل كتاب در تاريخ طبري نقل شده و همان كسي است كه داستان غرانيق , در تفسير طبري ودر تاريخ طبري از وي نقل شده است .(5)

(پـاورقي 1.مجمع البيان , ج 6 ص 665 تفسير صافي , ج 3 ص 208 الميزان , ج 13 ص 172

(پـاورقي 2.فروغ ابديت , ج 1 ص 274 به نقل از تواريخ طبري , ج 2 ص 75

(پـاورقي 3.فروغ ابديت , ج 1 ص 277 با تلخيص .

(پـاورقي 4.تاريخ طبري , ج 2 ص 75

(پـاورقي 5.تاريخ طبري , ج 2 ص 75